در چشم باد مجموعه تلویزیونی تاریخی حماسی است که فیلمبرداری آن از مهرماه سال ۱۳۸۲ در لوکیشنی واقع در شمال کشور آغاز شد، به مدت ۵ سال به طول انجامید و در نهایت در اواخر سال ۱۳۸۷ به پایان رسید. این اثر یکی از آثار فاخر و ماندگار مسعود جعفری‌جوزانی در بین مردم محسوب میشود
مجموعه تلویزیونی «در چشم باد» به تهیه کنندگی مسعود جعفری‌جوزانی و عباس اکبری در۵۰ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای برای پخش از شبکه اول سیما تهیه و تولید شد. فیلمنامه این سریال که در زمره سریال‌های «الف» سیما به شمار می‌رود، توسط «مسعود جعفری جوزانی» در مدت دوسال نوشته شده است.
«در چشم باد» قصه زندگی خانواده‌ای است که رویدادها و لحظات تلخ و شیرین زندگی‌شان از دوره قیام میرزا کوچک‌خان‌جنگلی تا فتح خرمشهر در آن به تصویر کشیده میشود، قصه از زمانی آغاز میشود که میرزا کوچک خان جنگلی، در گیلان اعلام جمهوری می‌کند و با این اقدام دوران پر حادثه تاریخ معاصر ایران آغاز میشود.
پدر خانواده معروف به «ایرانی» از یاران میرزا کوچک خان جنگلی است. پس از کشته شدن میرزا، ایرانی همراه خانواده‌اش به تهران کوچ می‌کند و با دایر کردن یک چاپخانه فعالیتهای سیاسی‌اش را پی می‌گیرد.
سریال تاریخی «در چشم باد»، وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ در سال‌های ۱۳۰۰، ۱۳۲۰و ۱۳۶۰ را بررسی می‌کند که دوره اول پایان دوره قاجار و دورهٔ پهلوی، دوره دوم جنگ جهانی دوم و دوره سوم یک دوره زمانی خاص در بعد از انقلاب اسلامی ایران را که دوره فتح خرمشهر است، در بر می‌گیرد.
در این پروژه که «حسین علیزاده» موسیقی آن را ساخته، بازیگرانی چون، پارسا پیروزفر، اکبر عبدی، کامبیز دیرباز، سعید نیک‌پور، سحر جعفری جوزانی، فریبا متخصص،لاله اسکندری، ستاره صفرآوه، رضا شفیعی جم، فخرالدین صدیق شریف، جهانگیر الماسی، محمود پاک نیت، مصطفی زمانی، محمدرضا هدایتی، هومن سیدی و… ایفای نقش کرده‌اند.
ساخت این سریال یکی از بزرگترین پروژه‌های سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن تا به حال از ۴۸۰ لوکیشن استفاده شده و به بیش از ۱۰ شهرستان و استان دیگر سفر شده است.
«در چشم باد» قصه زندگی خانواده‌ای است که رویدادها و لحظات تلخ و شیرین زندگی‌شان از دوره قیام میرزا کوچک جنگلی تا آزادسازی خرمشهر در آن به تصویر کشیده میشود، قصه از زمانی آغاز میشود که میرزا کوچک خان جنگلی، در گیلان اعلام جمهوری می‌کند و با این اقدام دوران پر حادثه تاریخ معاصر ایران آغاز میشود.
پدر خانواده معروف به «ایرانی» از یاران میرزا کوچک خان جنگلی است. پس از کشته شدن میرزا، ایرانی همراه خانواده‌اش به تهران کوچ می‌کند و با دایر کردن یک چاپخانه فعالیتهای سیاسی‌اش را پی می‌گیرد.
در این سریال ۱۵۰ بازیگر در نقش‌های اصلی ایفای نقش کرده‌اند. «سعید نیک‌پور» نقش «حسن ایرانی» پدر خانواده را بازی می‌کند. او از ابتدای سریال در قصه حضور دارد و در فاز دوم از قصه خارج میشود. ایرانی ۳ پسر و یک دختر دارد که نام یکی از پسرها «بیژن» است و نقش او را «پارسا پیروزفر» بازی می‌کند. «بیژن» خلبان است و در جنگ جهانی دوم با متفقین می‌جنگد. او پس از جنگ دستگیر و به خارج از کشور تبعید میشود.
بیژن زمان جنگ تحمیلی به ایران می‌آید و برای پیدا کردن پسرش مجبور میشود به جبهه برود. نقش پسر دیگر ایرانی به نام «نادر» را «کامبیز دیرباز» بازی می‌کند. «نادر» تاجر است و تمایل زیادی به دخالت در ماجراهای سیاسی ندارد. نقش همکار و دوست او را «رضا شفیعی‌جم» بازی می‌کند.
اسد پسر کوچکتر خانواده «مهدی کاسه ساز» در حمله هوایی متفقین به نیروی دریایی بندر پهلوی به همراه یدالله بایندر شهید میشود. فاطمه دختر ایرانی «گلاره عباسی» با محمود دژگیر «محمد رضا هدایتی» ازدواج می‌کند.
مجموعه تلویزیونی «در چشم باد» به تهیه‌کنندگی «رضا انصاریان» آغاز شد و بعد از چند ماه «حبیب‌الله کاسه‌ساز» جایگزین وی شد. پس از ۲ سال تهیه‌کنندگی به «مسعود جعفری‌جوزانی» و «عباس اکبری» واگذار شد.
کل این اثر حدود ۲۵۰۰ دقیقه زمان دارد که حدود نیمی از آن در زمان تهیه‌کنندگی انصاریان و کاسه‌ساز فیلمبرداری شده و۵۰ درصد بقیه زمان تهیه‌کنندگی جوزانی و اکبری به تصویر کشیده شده است.
فیلمبرداری سریال را «علیرضا زرین‌دست» آغاز کرد اما او اواخر سال ۸۲ از گروه رفت و «حسن پویا» به مدت یک ماه، جای او را به عنوان مدیر فیلمبرداری گرفت و بعد از آن فیلمبرداری به «امیر کریمی» سپرده شد که او کار را به پایان رساند.
بازسازی خیابان‌های طالقانی، لاله‌زار و پامنار برای گرفتن سکانس‌های مربوط به سال‌های ۶۰ و ۶۱ در محل خود خیابان‌ها بازسازی شد و بازسازی مسجد خرمشهر حدود ۸ ماه طول کشید که این بازسازی هم در خود مسجد اصلی انجام شد. شهرک غزالی لوکیشن اصلی فاز دوم سریال بوده است.
گرفتن گاف های تصویری که به گاف های منشی صحنه معروف هستند کار متداولی در سینمای جهان است و آثار بزرگی چون «تایتانیک»، «ارباب حلقه ها»، «تروی» و… خالی از این گاف ها نبوده اند. اما هدف ما…
«در چشم باد» تصویری نادرست و اشتباه به لحاظ بصری و تاریخی از تهران دهه 60 به مخاطب می‌دهد.
همشهری جوان این اشتباهات را با حضور مجید میر فخرایی مدیر هنری، شهرام كیور منشی صحنه و حسین طاهری ناظر كیفی بررسی كرده است.
گرفتن گاف های تصویری که به گاف های منشی صحنه معروف هستند کار متداولی در سینمای جهان است و آثار بزرگی چون «تایتانیک»، «ارباب حلقه ها»، «تروی» و… خالی از این گاف ها نبوده اند. اما هدف ما از ارائه این پرونده فقط یادآوری این گاف ها نبوده، بلكه دغدغه اصلی مان بی دقتی هایی است كه در روایت تاریخ معاصرایران اتفاق افتاد. برای این منظور 6 قسمت آخر سریال به شکلی دقیق و دو تا سه بار و طی دو روز کاری مورد بازبینی قرار گرفت . البته یك طرفه هم به قاضی نرفتیم درباره گاف های موجود، مدیر هنری (مجید میر فخرایی)، منشی صحنه (شهرام كیور) و ناظر كیفی (حسین طاهری) توضیحاتی ارائه داده اند. البته میر فخرایی وجود این همه گاف را برنتابید و در اواسط گفت وگو كه به شكل تلفنی انجام می‌شد تماس را قطع كرد و شهرام كیور هم حاضر نشد تا درباره تك تك گاف ها توضیح بدهد. بنابراین برخی گاف ها بدون دفاعیات هستند.
گاف1:(روسری لیلی) در سال های ابتدایی پیروزی انقلاب تمامی خانم ها از روسری های تگ رنگ و بلند استفاده می‌کردند، روسری لیلی در همه سکانس ها کاملا امروزی است/ (پوشش خانم ها) پوشش خانم ها در سال 58و59 کاملا متفاوت با پوشش خانم هایی است که در تصاویر مربوط به فرودگاه ثبت شده است. پوشش هایی که کاملا امروزی است.
دفاعیات / حسین طاهری: یکی از وظایف ناظر کیفی هم زیر نظر گرفتن رعایت چهارچوب اخلاقی، عرفی، دینی و شرعی در سریال است که پوشش ها و شکل ظاهری تصاویر با اصول تعریف شده در سازمان مغایرت نداشته باشند. مثلا در سریال در چشم باد یکی از وظایف اصلی من به عنوان ناظر کیفی دقت در رعایت این اصول درباره بازیگران خارجی سریال بود که در بخش امریکا حضور داشتند و رعایت اصول در بخش هایی که قصه در دوران پهلوی می‌گذشت.
گاف2:(كیوسك روزنامه فروشی)ماشین غفور در خیابان توقف می‌کند و بیژن پیاده میشود و چاپخانه پدرش را به غفور نشان می‌دهد درست در پشت سر آنها دکه روزنامه فروشی با طراحی جدید که متعلق به دهه 80 است دیده میشود. دکه های مطبوعاتی آن سالها آهنی بود و غالبا روی آنها اسامی‌روزنامه روی بدنه آنها نوشته می‌شد./ بیژن در همان سال هایی که جنگ تازه شروع شده از یکی از همین دکه های امروزی روزنامه می‌خرد./ در نمایی که بیژن و لیلی در خیابان مشغول تماشای گروه های اعزامی به جبهه هستند، یکی دیگر از همین دکه ها دوباره در قاب دیده میشود که البته این بار نصفی از آن توسط پارچه ای پوشانده شده است.
دفاعیات /شهرام کیور: مشکل اصلی سینمای ما این است که نه شهرک سینمایی برای دوران معاصر وجود دارد نه شرایطی که بشود صحنه های مربوط به این سال ها را کنترل شده فیلمبرداری کرد. ما در قسمتهایی که در شهرک سینمایی فیلمبرداری داشتیم یا در روستا چون محیط کنترل شده بود، اصلا مشکلات این چنینی نداشتیم اما وقتی وارد فضای شهری می‌شویم کنترل بخش زیادی از ماجرا از دستمان خارج میشود.
در همان محله های قدیمی، همه خانه ها لوله کشی گاز دارند و هیچ تلاشی هم برای پوشاندن علمک های گاز نشده است. ابو عبدالهی یکی از کارمندان بازنشسته شرکت گاز تهران به خبرنگار ما اعلام کرد که از حدود 10 سال قبل شرکت گاز برای جلوگیری از حوادثی که در اثر برخورد خودرو ها با علمک های گاز به وجود می‌آمد، پایه علمک ها را داخل دیوار کار کردند، در واقع علمک های که در این سریال می‌بینید مربوط به ده سال قبل است.
دفاعیات1/ مجید میر فخرایی: من یك درخت داده بودم تا بگذارند جلویش، این اشتباه و مشكل مدیر صحنه بوده كه فراموش كرده است.
دفاعیات2/ شهرام کیور : ما تا جایی که امکان داشت همه علمک ها ی گاز و اتومبیل ها را پوشاندیم اما سرعت فیلمبرداری بعضی از صحنه ها زیاد بود و فرصت و امکانات نداشتیم که همه علمک ها را از بین ببریم یا کاری کنیم که اصلا دیده نشوند.
گاف 4: ( پلاك كوچه ) غفور، بیژن را به محله قدیمی‌شان می‌برد، روی دیوار محله پلاک های جدید کوچه ها دیده میشود. در سکانس تعقیب بیژن توسط مامور اطلاعات هم این پلاک های جدید در نمایی ثبت میشود. در یک نمای گذری مربوط به کاروان عروس هم نوع دیگری از این پلاک ها که سر کوچه ها و روی میله های مخصوص نصب میشود، به چشم می‌خورد.
دفاعیات1/ شهرام کیور: سرعت فیلمبرداری بعضی از صحنه ها زیاد بودو فرصت و امكانات نداشتیم كه همه علمك ها را از بین ببریم یا كاری كنیم كه اصلا دیده نشوند.
گاف 5:(مانتوی دخترهای دبستانی) در نمایی که بیژن و غفور در بازار شهر ری در حال پرسه زنی هستند دو دختر بچه مدرسه ای جلوی آنها راه می‌روند که مانتوهای آبی و صورتی مدرسه پوشیده اند که البته همه می‌دانند استفاده از مانتوهای رنگی چند سالی است در دبستان ها رایج شده ، در ضمن شلوار جین سنگ شور دختر بچه ای که مانتوی آبی برتن دارد هم این صحنه جرم را تکمیل می‌کند./ (كیف یانگوم) این دو دختر بچه ایی که جلوی بیژن و غفور جولان می‌هند، وقتی پشت به دوربین می‌شوند صحنه جرم این نما را تکمیل می‌کنند. همان دختری که مانتوی آبی پوشیده یک کیف یانگومی‌روی دوشش انداخته که دوربین امیر کریمی کیف را با همان عکس یانگوم در دل حوادث تهران دهه 60 ثبت می‌کند.
دفاعیات 1/ مجید میر فخرایی: تصویر یانگوم را ندیدم، روی كیف عكس یك دختر ژاپنی است. ما این سكانس ها را حدود دوسال پیش گرفتیم و اصلا آن زمان جومونگ پخش نمی‌شد.
دفاعیات 2/شهرام کیور: صحنه بازار شاه عبدالعظیم یک صحنه شکاری بود. ما چه طور می‌توانستیم با آن شلوغی بازار یک گروه 70 نفره دوربین به دست را در بازار بگردانیم آن هم با پارسا پیروزفر. پی در یک صحنه شکاری نمی‌شود جلوی عابران را گرفت.
گاف6:(تابلوی السلام علیك) بیژن از پشت پنجره اتاقش در هتل به بیرون نگاه می‌کند، تصویری از تابلوی «السلام علیک یا ابا عبداله» روی شیشه پنجره منعکس میشود. این تابلو که تصویر آن روی شیشه منعکس شده مربوط به ساختمان کناری هتل است که دقیقا 6 سال قبل، یعنی در سال 1383 نصب شده است..
گاف7: ( فونت تلویزیون ) در یكی از نماهایی كه بین در حال تماشای مستندی از وقایع 13 آبان است، خرید اینترنتی سریال در چشم باد روی تصویر تجمع دانشجویان برای توضیح صحنه فونتی می‌آید، كه چننین فونتی در آن سال ها اصلا طراحی نشده بود. از این فونت در سال های اخیر در مستندهای واحد مركزی خبر استفاده میشود.
دفاعیات /حسین طاهری: گرچه نمی‌توانم به در چشم باد نمره بیست بدهم اما از نظر من این سریال نمره قابل قبولی می‌گیرد. ما باید به جای گرفتن ایرادهای جزیی که البته وجود دارند و قابل انکار هم نیستند به اهداف کلی سریال توجه کنیم. به این نکته که سریال در چشم باد تمرینی برای اهالی سینما و تلویزیون است تا بتوانیم در ساخت آثار فاخر تبحر پیدا کنیم. مسلما این تمرین شامل آزمون و خطا و ایراداتی هم هست.
پخش سومین دوره مجموعه تلویزیونی در چشم باد جمعه شب درحالی شروع شد که تمام 55 دقیقه آن به نشان دادن صحنه های مبتذل روابط نامشروع یکی از بازیگران ایرانی با زنان آمریکائی در لوس آنجلس بسیار زیبا و دوست داشتنی جلوه دادن زندگی در آمریکا و به باد تمسخر گرفتن تظاهرات مردم ایران در جریان انقلاب اسلامی در سال 1357 گذشت ! آنچه موجب تاسف است اینست که این مجموعه به نام دفاع مقدس مطرح شده اما در بسیاری از قسمت های آن اصول و ارزش های دینی و انقلابی زیر سئوال رفته است .
سریال در چشم باد تنها سریال ایرانی ست که تماما گذشته واقعی ایران را البته با نشان دادن تصاویری که مورد پسند … نبوده به تصویر کشیده
این حرف ها فقط گواه این است که این سریال تا چقدر در نمایش گذشته ایران موفق بوده
در این سریال نشان داده میشود چه شاهان قاجار و چه شاهان پهلوی و همین طور این دولت دردی از این ملت رنج کشیده را رفع نکرده و نمیکنند و جز جنگ و کشتار را برای این مردم رقم نمیزنند
با سپاس از گذاشتن وقتتان
